بسیاری از سازمانها و کسب و کارها برای توسعه فعالیت های خود در زمینه کار، تولید، تحقیق و توسعه و فروش و بازاریابی ، از افراد متعددی استفاده می کنند که ترکیب این افراد می تواند، یک گروه یا تیم را ایجاد کند. نکته اینجاست که اکثر فعالیت های جمعی ما ایرانیان به صورت گروهی است و ما با مجموعه ای از افراد، مواجه هستیم که هدف مشترک دارند و در راستای آن اهداف در حال تلاش هستند؛ اما هم افزایی لازم را ندارند! این موضوع، تفاوت میان تیم و گروه را ایجاد می کند؛ شاخصه مهم تیم، ایجاد هم افزایی است و این که افراد تیم با یکدیگر، هم هدف هستند و همکاری و تعامل متقابل نیز دارند یعنی تلاش یک نفر بر تلاش و دستاورد کل گروه و کم کاری و اشتباه یک نفر بر نتیجه کل گروه تاثیرگذار است.
مثال ملموس تیم که می تواند به ایجاد و توسعه تیم در هر سازمانی کمک کند، تیم های ورزشی هستند که تلاش و اثر هر یک از بازیکنان، بر روند فعالیت و موفقیت و شکست یک تیم ورزشی تاثیر بسزایی دارد.
در تحقیقات و پژوهش های مختلف، اصول و برنامه های تاثیرگذاری برای ایجاد یک تیم حرفه ای و منسجم و کارآمد، مورد توجه قرار گرفته است که در این مقال در ۷ اصل کلی، آنها را با هم بازخوانی می کنیم:
۱ – جذب و استخدام نیروی مستعد
مرحله اولِ ایجاد یک تیم حرفه ای، جذب و استخدام نیروی مستعد است. امروزه همه به خوبی می دانیم که جذب منابع انسانی کارآمد از هر موضوعی در سازمان مهم تر است. طبق آخرین تحقیقات صورت گرفته در دانشگاه های آمریکا، اهرم های مهم بهره وری نیروی انسانی در ۴ اصل خلاصه می گردد:
مرحله اول: جذب و استخدام نیروی انسانی
مرحله دوم: نگهداشت نیرو در سازمان
مرحله سوم: به کار گیری نیروهای انسانی
مرحله چهارم: توسعه و آموزش نیروی انسانی
و در این میان آن چه از هم مهم تر و اثرگذارتر است، جذب نیروی مستعد است.
برای جذب نیروهای مستعد و خلاق، می توان از طرق مختلف مثل آگهی در روزنامه، مراجعه به کاریابی ها، اعلام به دوستان و آشنایان و یا دیدن و انتخاب نیروهای خوب اطراف مان اقدام نماییم. بعد از این که فردی به شما مراجعه کرد لازم است مصاحبه حرفه ای از او صورت گیرد و با تست های روانشناسی و تحت فشار گذاشتن و مشاهده عکس العمل و همچنین بررسی EQ و نیز تجربه ها و مهارت های فرد و نیز ارزشها و اصول اخلاقی، نیروی علاقمند به کار را مورد محک و ارزیابی قرار داده و جذب کنید.
روش استخدامِ مورد تایید دانشگاه هاروارد که به روش KASH مشهور است، نیز می تواند در این زمینه کارساز باشد به این شکل که دانش Knowledge و نگرش Attitude و مهارت ها Skills و عادات Habits یک نیروی جویای کار، مورد بررسی قرار گیرد و در صورت مناسب بودنِ شخصیت و ویژگی های فرد و نیز آمادگی برای پذیرش درسها و آموزشها و استراتژی های شرکت، او را به استخدام شرکت درآوریم.
بنابراین مرحله اول ایجاد یک تیم حرفه ای، جذب و استخدام نیروهای مستعد و کارآمد است که به نظر می رسد مهم ترین و اثرگذارترین بخش ایجاد تیم نیز می باشد؛ چرا که اگر در این مرحله، عملکرد خوبی نداشته باشیم، مابقی مراحل نمی تواند ما را کمک کند.
۲ – شناخت مهارت های تیم
مدیر کارآمد باید بتواند مهارت ها و استعدادهای منابع انسانی خود را به خوبی ببیند و آنها را در جای خودش به کار گیرد. امروزه آچار فرانسه بودن و همه کاری را دانستن، هنر نیست و اصل بر تمرکز و تخصص است، از این روست که مدیر باید مهارتها و ویژگی ها و استعدادهای فرد را ببیند و بر اساس آنها تقسیم کار کند. شناخت مهارت ها می تواند چه در ابتدای کار و با بررسی رزومه و علایق و یا تکمیل پرسشنامه و تست های مرسوم انجام پذیرد و همچنین می تواند در طول زمانِ کار کردن یک فرد و بررسی مهارت ها و علایق و عادات او به دست آید. بی گمان سرپرست یک تیم و رهبر و مدیر یک سازمان وقتی می تواند بهتر از تیمش بهره گیری کند که بتواند مهارت های هر یک از اعضای تیم را بشناسد و آنها را در مسیر این مهارت ها راهنمایی و هدایت نماید.
۳ – بهره وری بیشتر از اعضای تیم
رهبر یک تیم و سازمان برای موفقیت بیشتر سازمان، لازم است اصول بهره وری بیشتر از اعضای تیم را رعایت کند، هدر رفت زمان و انرژیِ اعضای تیم را کم کند، آسیب ها و تنش های داخلی سازمان را کاهش دهد و بتواند از یک نیرو در جایی که باید و می تواند حداکثر استفاده و بهره برداری را داشته باشد. ما امروزه با واقعیت جابجایی در تفکر Mindest Shift مواجه هستیم و می دانیم که انسانها هم تنوع طلب و هم راحت طلب شده اند و مثل سابق کمتر پیش می آید که در یک شغل، سالهای سال باقی بمانند؛ پس لازم است حداکثر بهره وری و بهره مندی را از افراد تیم ببریم و این واقعیت را بپذیریم که هر زمان ممکن است نیروی ما، این کار را رها کند و یا اگر به خوبی از استعدادهای و توانایی های او استفاده نکنیم، ممکن است انرژی او هدر رود وکم کم به کار نکردن عادت نماید..
۴ – ارزیابی و حمایت از تیم
از نکات مهم در بهره گیری مناسب و بهره وری بیشتر تیم حرفه ای، روش های ارزیابی است. ما باید ارزیابی و ارزش یابی موثر و کاملی از تیم داشته باشیم و از قبل، هر یک از اعضای تیم بدانند که چه کاری و به چه میزان باید انجام دهند و چگونه روند فعالیت آنها ارزیابی خواهدشد؟
از دیگر سو لازم است که میزان حق و حقوق و مزایای هر یک از اعضای تیم مشخص شود. برای مثال بهترین شیوه پرداخت حقوق و مزایا برای یک عضو تیم فروش، پرداخت مبلغی حداقلی به عنوان حقوق ثابت + پرداخت پورسانت فروش خود فرد + پرداخت پورسانت از کل فروش تیم می باشد.
نکته اینجاست که برای اعضای یک تیم ، بهتر این است که با هر یک از اعضای تیم به طور جداگانه و بر اساس راندمان و بازدهی و میزان موفقیت، قرارداد های مختلفی را منعقد کرد و در بسیاری از موارد، عدالت در سازمان این است که شرح وظایف و میزان حق الزحمه هر یک از اعضای تیم متفاوت باشد. وقتی ما به خوبی بتوانیم افرادی را استخدام کنیم، به خوبی از آنها بهره مند شویم، عادات و توانایی های آنها را بشناسیم و مهارت های هر یک را شناخته و در جای صحیح از آن استفاده کنیم، در این صورت می توانیم، ارزیابی مناسبی از اقدامات و فعالیت ها و عملکرد یک عضو تیم داشته باشیم و حق و حقوق آن فرد هم به صورت عادلانه و بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده پرداخت خواهد شد.
۵ – فرهنگ کار تیمی
برای ایجاد یک تیم موفق ، لازم است فرهنگ کار تیمی در آن سازمان ایجاد شود. اعضای تیم باید بدانند که در کار تیمی هم احتمال شکست و هم احتمال پیروزی هست. آنها باید بتوانند مشکلات خود را خودشان حل کنند و مسائل را به بیرون از تیم انتقال ندهند.
نکته مهم در کار تیمی این است که اعضای تیم باید مکمل هم باشند و لازم نیست که شبیه یکدیگر باشند بلکه عدم شباهت و تفاوت استعدادها و مهارت ها و شخصیت ها در یک تیم می تواند، تیم را به سمت هدف بیش از پیش، جلو ببرد.
مدیر موفق در سازمان، مدیری است که بتواند این فرهنگ و روحیه تیمی را به کلیه اعضای تیم تزریق نماید و به تمامی اعضا، این حس را منتقل کند که همگی مثل چرخ دنده های یک ماشین عمل می کنند، قوت و مهارت و تلاش و انگیزه هر یک به پیشبرد اهداف کل سازمان یاری می رساند و ضعف و یاس و کم کاری و نقص هر یک از اعضای تیم، کل سازمان را با مشکل مواجه خواهد ساخت.
۶ – انتقال دانش و تجربیات
زمانی که یک عضو جدید به تیم سازمانی اضافه می شود، لازم است تمامی دانش و تجربیات تیم و مهارتها و اصول مدیریت به او منتقل شود و با بهره گیری از مفهوم ((لوله کشی استعداد)) ما باید بتوانیم تجربیات قدیمی ها را به نیروهای جدید، منتقل نماییم.
مدیر موفق در سازمان و رهبر یک تیم حرفه ای به خوبی می تواند جانشین پروری کند و افراد ضعیف را در کنار افراد قوی تیم پرورش دهد تا تیم فروش به مرور به یک سطح بالا هدایت شود. بی گمان در یک تیم، نمی توان روی اعضای آن تیم برای سالهای متوالی حساب کرد و هر زمانی ممکن به هر علتی بخشی از اعضا از تیم جدا شوند؛ همچنین در بسیاری از موارد، نیاز به ورود انگیزه و نیرو و انرژی جدید در سازمان وجود دارد که در این صورت، لازم است افراد جدیدی به سازمان اضافه شوند، تجربه پیدا کنند و بتوانند کمک حال اعضای قدیمی شوند و در همان زمان و یا به مرور، جانشین اعضای قبلی تیم شوند. لذا لوله کشی استعداد و انتقال تجربیات در این زمینه موضوع مهمی است که در ایجاد و توسعه یک تیم فروش حرفه ای، جایگاه مهمی دارد.
۷ – رهبری حرفه ای
رهبر موفق و قوی در یک تیم سازمانی، هدایت گری است که بتواند با مهارت، انرژی ها را تبدیل به سینرژی کرده و هم افزایی ایجاد کند. از دیدگاه مطالعات دانشگاه های معتبر، یک رهبر مناسب باید داری ۴D باشد یعنی باید به ۴ اصل مهم Direction و Delegation و Democracy و Directive معتقد باشد به این صورت که:
رهبر یک سازمان موفق باید بداند به کجا می خواهد برود؟ چشم انداز و ماموریت و اهداف سازمان را تعیین کند و بر اساس آن حرکت کند.
رهبر و مدیر تیم باید استراتژی سازمانی و فرآیند سازمانی و قوانین را تدوین کند و عرضه نماید.
رهبر و سرپرست تیم لازم است به نیروهای تیم خود اجازه شکست و خطا دهد و به تفویض اختیار اعتقاد کامل داشته باشد .
و در نهایت رهبر و مربی تیم باید به نظرخواهی از اعضای تیم بپردازد و نظرات آنها را جویا شده و بر مبنای اصول دموکراتیک عمل نماید.
در این وضعیت است که رهبری حرفه ای با عنایت به تمامی موارد شش گانه فوق و این موضوعاتی که در آخر ذکر کردیم می تواند به ایجاد و توسعه یک تیم قوی سازمانی اقدام نماید.
(متن فوق با بهره گیری از کلاس مدیریت فروش پیشرفته دکتر یحیی علوی که در دوره DBA دانشگاه قم ارائه شده، به رشته تحریر درآمده است.)
نوشته: سید علی ناظم زاده