سید علی ناظم زاده – مشاور و پژوهشگر
بسیاری از مدیران وسازمان ها، معضل مهمی که دارند، عدم دلبستگی کارمندان در سازمان و بی انگیزگی آنان است که ممکن است علل مختلفی داشته باشد، از جمله مشکلات درونی و شخصی کارمند، عدم مدیریت صحیح، گزینش غلط، سازمان غیر حرفه ای، همکاران نا مناسب، نظام نامناسب عملکرد و… اما ما می دانیم سازمانی موفق است که بتواند رضایت مندی، تعهد، انگیزش، تعلق خاطر، وفاداری و در یک کلام، دلبستگی را در میان کارمندانش ایجاد کند. یعنی وضعیتی که فرد هم رضایت دارد، هم از کار کردن در سازمان، احساس غرور می کند، هم به رسالت و اهداف و چشم انداز و برنامه های سازمان وفادار است، همراه با لذت کار می کند و پیش برنده استراتژی ها و تاکتیک های سازمان در تیمی سازنده و خلاق است.
مواردی که در بالا اشاره کردم، رویا و آرمان نیست! هستند بسیار سازمان هایی که با ایجاد یک تیم موفق و دلبسته به مجموعه، این حس را ایجاد می کنند و رو به تعالی حرکت می کنند. شاید نتوان در حد اعلا و به صورت ایدئال، تمام حس وفاداری و دلبستگی را در میان تمامی کارمندان ایجاد کرد. اما با مدیریت صحیح و برنامه ریزی، می توان در بسیاری از کارمندان، بخش عمده ای از برنامه های وفاداری و تعهد و دلبستگی را ایجاد نمود. اگر سازمان شما، سازمانی است که کارمندانی دارد که سالهای سال در آن کار می کنند، اگر کارمندی اخراج یا تعدیل شود، دنبال برگشتن به سازمان است، اگر مواردی از وفاداری و تعهد در میان کارمندانتان می بینید، که شگفت زده می شوید، معلوم است که تا حدی در این زمینه موفق بوده اید. اما برای حرکت بهتر و قوی تر در این عرصه چه باید کرد؟
مدل های مختلف و متعددی برای ایجاد دلبستگی در کارمندان تجربه شده که در اینجا برخی را اشاره می نمایم. البته با ذکر این مقدمه که تمام این راهکارها باید برای کارمندانی رقم بخورد که با اصول و روش های مناسب انتخاب و استخدام شده اند و صلاحیت و لیاقت و توانمندی کامل را دارند و قرار است جزو سازمان باقی بمانند.
- وجود چشم انداز مشخص در سازمان، ارائه آن چشم انداز و برنامه ها به فرد خیلی مهم است و البته همخوانی چشم انداز فرد با چشم انداز سازمان
- توجه به فرد از لحاظ مالی، ارائه حقوق و مزایای کافی و مناسب با زحمات و خدمات فرد؛ چه به صورت مالی چه به صورت غیر مالی.
- باید انتظارات متقابل فرد و سازمان هم روشن باشد، هم منطقی و هم متناسب و شفاف. در این صورت است که فرد تکلیفش روشن است و ما هم تکلیفمان با او.
- وقتی کارمندی به سازمان دل بسته می شود که حس کند کاری که می کند، مهم است، اثرگذار هستند و خدمات و خودشان مهم هستند.
- فرصت رشد و ارتقا و دیده شدن نیز بسیار مهم است. فرصت تبدیل ظرفیت های بالقوه به بالفعل، فرصت آموزش دیدن و رشد و توسعه همه جانبه.
- مناسبات و مبادلات گروهی و جمعی، حضور در یک تیم سرزنده و شاد و فعال و پویا و محیط وجوی مناسب است که فرد را دلبسته می کند.
- مدیران باید گفتگوی منظم با کارکنان داشته باشند، به آنها موضوعات را توضیح دهند و در جریان امور قرار دهند و همه حس کنند که عضو یک خانواده هستند.
- کارکنانی که اختیار بیشتری داشته باشند، احساس مسئولیت و حس تعلق بیشتری می کنند اگر تفویض اختیار به خوبی صورت پذیرد و حس مدیریت و مالکیت به یک فرد بدهید، بی گمان او می تواند مسئولانه تر و با دل بستگی بیشتری برای سازمان کار کند.
- تناسب میان شخص و شغل و صلاحیت شخصی فرد مهم است. این که فرد مشکلات روحی و شخصیتی نداشته باشد و روحیه و شخصیتش با کاری که می کند همخوانی داشته باشد خیلی مهم است که او به کار و سازمان دلبستگی پیدا کند.
- چارت سازمانی، مدیران میانی و شرح شغلی مناسب و ساختاری که استاندارد و اصولی طراحی شده باشد در این موضوع نقش فراوانی دارد.
پیشنهاد مطلب مرتبط: جدول راهنما برای حفظ، توسعه و یا اخراج منابع انسانی
- عدم تبعیض و پارتی بازی و فامیل خواهی و آشنا محوری، موضوعی مهم است که اگر به آن توجه نشود، یاس و ناامیدی را برای کارمندان رقم خواهد زد. فرصت های برابر و رفتارهای منصفانه موضوعی اساسی است که نباید از غافل باشید.
- روش های مختلف ایجاد انگیزه و انگیزش در سازمان هم نباید مورد غفلت قرار گیرد. برنامه های انگیزشی در لایه های مختلف سازمان نباید غافل شود.
- توجه به رفاه کارکنان موضوع دیگر است. ایجاد باشگاه پرسنل، کارهای فوق برنامه، رفتن به استخر و باشگاه، هدیه دادن، بن و خواروبار و عیدی و… به مناسبت های مختلف موضوع مهمی است که باید به آن توجه کرد.
- موضوعی که برخی مدیران از آن غافل هستند، خانواده کارمندان هستند، یعنی افرادی که بیشترین تاثیر را روی کارمندان شما دارند. به آنها هم توجه کنید برای آنها هم برنامه و هدیه داشته باشید.
- کارمندان را آموزش دهید که دلبسته باشند. با برنامه های آموزشی مستقیم و غیر مستقیم، مزایا و داستان های افراد دلبسته و موقعیتی که به آن دست پیدا کرده اند را بگویید و در همه به شکل های مختلف دلبستگی سازمانی را نهادینه سازید.
- به سلامت و ایمنی و بهداشت کارکنان و محیط سازمانی توجه کنید. به شرطی پرسنل شما به محیط دل بسته می شوند که محیط سازمان تمیز، نظیف، منظم، بهداشتی و ایمن و استاندارد باشد.
- برند خوبی ایجاد کنید. برای سازمان شرایطی فراهم آورید که شخص از کار کردن در این سازمان افتخار کند و به دیگران هم بگوید در چنین مجموعه ای فعالیت می کند.
- به فرد در شغل و سمتی که دارد، عنوان مناسب بدهید، به جای آبدارچی می توانید بگویید مسئول تشریفات، به جای راننده بگویید: کارپرداز، به جای نگهبان، مسئول حراست و… این عنوان ها برای فرد، حس خوب می آفریند.
- اخلاقی باشید و با صداقت. حتما هر کارمند توانمند و با صلاحیتی دوست دارد که مدیرش اخلاقی باشد، فاسد نباشد، دروغ نگوید و با همه به خوبی برخورد کند.
- مشتری مدار باشید و به کارمندان هم مشتری مداری را آموزش دهید. در صورت مشتری مداری، سازمان شما پیشرو تر است، مشتری ها هم حس بهتری به سازمان شما دارند و با کارمندان شما هم بهتر برخورد می کنند و فرد حس تعهد و علاقه بیشتری به سازمان خواهد داشت.
- هوش هیجانی بالایی داشته باشید و سعی کنید بهترین ارتباط را با کارمندان داشته و آنها را و رفتار و احساسات آنها را درک کنید که در این رابطه بیشتر توضیح خواهم داد.
- رگ خواب کارمندتان را به دست آورید. از او و خوبی هایش تعریف کنید، اگر کار خوبی می کند یا ویژگی خوبی دارد، آنها را ببینید و بدون این که از غرور او یا تواضع خودتان بترسید، سعی کنید از این خوبی ها تعریف کنید.
- قلق کارمند خود را به دست بیاورید تا او دل بسته تر شود به شما و سازمان. عادات و روحیات و خلق و خوی او را بشناسید و به او هدایایی بدهید و با او برخوردی داشته باشید که از بودن با شما لذت ببرد. مثلا اگر قرار است هدیه ای به همه بدهید، سعی کنید بر اساس علایق و عادات فرد این هدیه را بدهید.
- برای کارمند خود مثل یک منتور و مربی و مرشد و یا حتی مثل پدر دلسوز باشید، به شرطی او متعهد و دل بسته شما می شود که شما نیز دل بسته او شوید!
- و نکته آخر این که با کارمندانتان قرارداد ببندید. وقتی فرد حس دلبستگی و تعهد دارد که با شما قرارداد بلند مدت داشته باشد و بیمه باشد. به خاطر فرار کردن از اداره کار و بیمه و… اگر قرارداد نبندید، کارمند هم با شما حس تعهد و دلبستگی نخواهد داشت! این برای سازمان هایی است که می خواهند بلند مدت بمانند و می خواهند کارمند و پرسنل متعهد و وفادار داشته باشند و گرنه اگر موقت فکر کنید، کارمندانتان هم موقت هستند و دلبستگی آنها به کار و سازمان و مدیر آن نیز موقت خواهد بود.